พระบรมราโชวาท เนื่องในโอกาสเสด็จ ฯ ทรงดนตรีเป็นการส่วนพระองค์ ณ หอประชุมจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย พุทธศักราช 2514

“วันนี้ดีใจมากที่มาที่นี่ไม่เก้อ เพราะว่าได้ข่าวว่าจะเดินไปไหนไม่ทราบ แต่ว่าก็ปรากฏว่าไม่ได้เดินไปไหน เดินมาที่มหาวิทยาลัยและมาขอคำแนะนำเกี่ยวข้องกับการปฏิบัติตน ก็จะสนองตามคำขอ แต่ก่อนอื่นก็ขอให้ทุกคนนั่งให้เรียบร้อยก่อน ไม่อย่างนั้นแย่ที่มีอยู่ในซองนั้นก็ได้ทราบว่าจะขอคำแนะนำ นี่ทราบมาจากหนังสือพิมพ์ ก็ได้เอามาเป็นปึกนี่ ทั้งปึกนี่มีข่าวหนังสือพิมพ์ว่า ได้เคยมีพระบรมราโชวาทให้ใช้สมองไม่ควรใช้เท้า แล้วก็จะมาขอคำแนะนำเกี่ยวข้องกับเรื่องราวที่เป็นปัญหาขึ้นมาก่อนอื่นก็ขอแสดงความยินดีที่นายกสโมสรได้กล่าวว่า ที่พูดเมื่อปีก่อนๆ นั้นได้ผลดี คือมีปัญหาอะไรทางนิสิตจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยก็ใช้สมองพิจารณา และส่วนใดที่ดีก็ปฏิบัติ ที่ไม่ดีก็ระงับการปฏิบัติ ...ถ้าสิ่งใดมีทั้งดีทั้งไม่ดีก็พิจารณาด้วยความรอบคอบว่ามีความดีมากกว่าความเลวจึงปฏิบัติ อันนี้ก็เป็นสิ่งที่น่าชมเชยและน่าอนุโมทนาอย่างยิ่ง เพราะว่าทำให้มหาวิทยาลัยอันทรงเกียรตินี้มีความเรียบร้อย ไม่วุ่นวายเหมือนแห่งอื่นๆ ซึ่งบางทีก็มาขอคำแนะนำจากสถาบันนี้ว่าควรจะทำอย่างไร คำตอบที่ผู้ที่เป็นฝ่ายนำในมหาวิทยาลัยนี้ให้ไป ก็รู้สึกว่าสมเหตุสมผลดี คือให้พิจารณาและปฏิบัติ ไม่ใช่ปฏิบัติและพิจารณา พูดถึงหน้าที่ของนักศึกษาโดยทั่วไปก็เห็นใจว่าคนที่อยู่ในวัยที่จะศึกษาในขั้นมหาวิทยาลัยนั้นมีความสงสัยอยู่เสมอว่าตนควรจะปฏิบัติอย่างไร เพราะว่ามีตัวอย่างทั้งในประเทศทั้งต่างประเทศให้นักศึกษาปฏิบัติ และมีการส่งเสริม มีการสั่งสอน มีการชักนำให้นักศึกษาแสดงตนว่ามีกำลัง ข้อนี้ ถ้าปฏิบัติตามที่ได้ชี้แจงว่าได้ปฏิบัติก็ไม่เกิดอันตรายใดๆ แต่ถ้าลืมข้อที่ต้องพิจารณาก็อาจเกิดอันตรายได้เพราะตัวอย่างต่างๆ ที่มี และคำแนะนำที่ให้กันมีความขัดแย้งกันมากมาย บางส่วนเขาก็บอกว่านักศึกษานี่จะต้องเป็นผู้นำประเทศหรือนำสังคม แต่การแนะนำออกจะวุ่นวายหรือสับสน ไม่ทราบว่าควรจะทำอย่างไร บางคนก็บอกว่าจะต้องให้แสดงตนว่ามีอำนาจ ซึ่งถ้าแสดงตนให้มีอำนาจว่ามีอำนาจไปในทางที่ดีก็ไม่เป็นอะไร แต่บางทีเขาแนะนำให้แสดงตนให้มีอำนาจเพื่ออำนาจ หมายความว่าแสดงวุ่นวายไปทำลายสิ่งของ ทำลายสิ่งของนี้ก็เป็นการแสดงอำนาจเหมือนกัน แต่เป็นการแสดงอำนาจเป็นทางที่ทุจริต และลงท้ายก็จะทำให้เกิดความหายนะแก่ส่วนรวมและแก่ตนเอง ถ้าแสดงอำนาจในทางมีอำนาจวิชาหรืออำนาจทางความคิดที่ดีที่รอบคอบ ก็จะเป็นประโยชน์อย่างแท้จริงการปฏิบัติจึงเป็นสิ่งที่สำคัญ ถ้าดูตัวอย่างในต่างประเทศหรือแม้แต่ในประเทศ ก็มีข้อที่น่าวิตกในด้านที่ว่านักศึกษาหรือผู้ที่อยู่ในวัยฉกรรจ์ต้องแสดงความมีอิสระ ถ้าผู้ที่เรียกว่าผู้ใหญ่บอกว่าไม่ควรที่จะเสพติด ก็บอกว่าผู้ใหญ่นั้นโง่เขลา เพราะว่ายาเสพติดนี้เป็นทางที่จะทำให้มีเสรีภาพ การพิจารณาใช้เหตุผลอย่างนี้ก็ออกจะไม่ถูก ที่พูดถึงยาเสพติดก็เป็นวงเล็บเท่านั้นเอง ขอผ่านไปโดยที่ขอชี้แจงอีกนิดเดียวว่า โดยมากการเสพยาเสพติดเริ่มด้วยความกดดันหรือความท้อใจ และบังเอิญมีผู้ที่แนะทางบอกว่าลองเสพเสียนิดหน่อยทำให้สบายดี ผู้ที่ฟังก็บอกว่าเราเป็นผู้ที่มีความรู้ เราเป็นคนฉลาด เราก็ทดลอง ถ้าใช้ได้ก็ลองใช้ไป ถ้าใช้ไม่ได้ก็เลิกได้ แต่ข้อสำคัญหารู้ไม่ว่าเลิกลำบากเหมือนกัน แล้วก็จะติดจริงๆ และจะทำให้เกิดผลไม่ดีสำหรับร่างกายของตน สำหรับสังคมของตน และสถาบันของตนอันนี้ก็เป็นวงเล็บ ขอปิดวงเล็บแค่นี้สำหรับเรื่องยาเสพติด ที่พูดถึงยาเสพติดก็เพราะว่ามีข่าวอยู่แล้วก็จึงต้องพูด กลับมาถึงหน้าที่ของนักศึกษา คือหน้าที่ที่ต้องแสดงความคิดความเห็น ความคิดความเห็นที่จะต้องแสดงนั้น ถ้าแสดงในทางที่ถูกและใช้วิธีการที่ถูกก็เกิดประโยชน์อย่างยิ่ง เพราะว่าทุกคนจะเป็นนักศึกษา หรือจะเป็นข้าราชการ จะเป็นประชาชนทั่วไปก็มีหน้าที่ทั้งนั้นที่จะเป็นห่วงส่วนรวม สำหรับนักศึกษาก็มีหน้าที่ที่จะเป็นห่วงสถาบันของตนและบ้านเมืองของตน มีเรื่องที่ใคร่จะพูดเป็นวงเล็บที่สอง คือในการบริหารมหาวิทยาลัย เกิดมีปัญหาอันหนึ่งเกี่ยวข้องกับคณะหนึ่ง แล้วก็เมื่อทราบข่าวแล้วก็เกิดความคิดขึ้นมา ขอมาฝากแก่ที่ชุมนุมนี้ ก็คือเรื่องของคณะอักษรศาสตร์ เรื่องคณะอักษรศาสตร์นั้นนัยว่าจะย้ายแล้วก็มีการเตรียมการเดินขบวนเพื่อคัดค้านการย้ายคณะอักษรศาสตร์ อันนี้ ความจริงก็ไม่ได้เป็นห่วงการเดินขบวนเท่าไร เพราะว่าถ้าเดินก็คงวนเวียนอยู่ในนี้(เสียงฮา) ไม่ทำให้การจราจรติดขัด แต่ว่าก่อนอื่นขอให้พิจารณาดู ถ้าเดินแล้วจะได้ผลอย่างไร แล้วก็เกี่ยวข้องกับเรื่องของการย้ายนี้มีประเด็นอย่างไร เดี๋ยวจะต้องมีการเดินขบวนสำหรับคัดค้านการเดินขบวนอีก (เสียงฮา) ที่เดินขบวน ขบวนแรกเข้าใจว่าจะไปหาใครก็ไม่ทราบ แต่ว่าจะเดินไปบอกว่าอย่าย้ายคณะอักษรศาสตร์ เพราะว่าคณะอักษรศาสตร์เป็นคณะที่มาก่อนคณะอื่นที่อาศัยตึกนั้น จึงเป็นเจ้าของที่เป็นเจ้าถิ่น ไม่ควรที่จะต้องย้ายไปที่อื่นเหมือนว่าโดนขับไล่ไป คนอื่น คณะอื่นควรจะไปเสียก่อน ทำที่ให้คณะอักษรศาสตร์มีที่ขยายตัวได้ ก็น่าฟังเหมือนกันเพราะว่าคนแก่ต้องมาก่อน ต้องมีสิทธิ์ก่อน (เสียงฮา) อันนี้ก็พูดอย่างโบราณว่า คนแก่ต้องรับความนับถือหมายความว่าต้องนับถือ Senior (เสียงฮา) ก็น่าเห็นใจ แล้วก็น่าจะให้คณะอักษรศาสตร์อยู่ที่เดิม และขับไล่คณะอื่นไปอยู่ที่อื่น (เสียงฮา) ก็เมื่อเป็นเช่นนั้นแล้ว เมื่อเดินขบวนเป็นผลสำเร็จแล้ว ท่านผู้ใหญ่ที่ตัดสินบอกว่าคณะอักษรศาสตร์ถูกควรจะอยู่ที่เดิม ก็จะต้องมีการเดินขบวนเป็นครั้งที่สอง ขบวนที่สองนี้จะไปบอกว่าคณะอักษรศาสตร์เป็นคณะที่โบรมโบราณ ที่มีอาวุโส แล้วก็ที่ใหญ่โต ควรจะมีที่ใหม่ และที่เดิมนั้นคับแคบและก็เก่าเกินไป จึงขอหาที่ใหม่ให้เพื่อที่จะเหมาะสม ให้ทันสมัย ท่านผู้ใหญ่ที่รับฟังก็เห็นด้วย เห็นด้วยในหลักว่าคณะอักษรศาสตร์นี่เป็นคณะที่ใหญ่และสำคัญ ควรที่จะมีที่ทำการ ที่สอน ที่ที่จะเป็นคณะที่มีหน้ามีตาและสมเกียรติแก่คณะ จึงตัดสินว่าควรที่จะหาที่ใหม่สร้างให้ใหญ่โตมโหฬาร เมื่อตัดสินเช่นนี้ก็ดำเนินการ ขบวนแรกก็ไม่พอใจ ก็ตั้งขบวนที่สาม เมื่อตั้งขบวนที่สามมาคัดค้านไปมาอย่างนี้ โดยผลัดกันเดินขบวนไปหาท่านผู้ใหญ่ ก็ไม่มีสิ้นสุด เมื่อไม่มีสิ้นสุดแล้วการดำเนินงานก็เริ่มไม่ได้ ปฏิบัติอะไรไม่ได้ ก็ยังอยู่อย่างเดิม อยู่ในที่ที่คับแคบ และกิจการก็ไม่ก้าวหน้า วิธีการที่จะทำก็คือ ถ้ามีปัญหาขึ้นมาให้ทั้งสองขบวนเดินพร้อมกัน เดินมาที่หอประชุมนี้ก็ได้ อย่างเช่นที่ทำมาวันนี้ แทนที่จะเดินขบวนไปหาใครก็เดินขบวนมาที่หอประชุมนี้ มาฟังดนตรีกัน แต่ว่าสำหรับคณะอักษรศาสตร์ยังไม่มีการเดินขบวน ก็ถึงยุแหย่ให้เดินขบวน แต่ว่าขอให้เดินขบวนโดยที่นัดหมายไว้ว่าจะเดิน และให้เดินกันครบถ้วนทุกคน และมาตัดสินใจกันว่าอย่างไหนจะมีประโยชน์ที่สุด คืออนาคตของคณะอักษรศาสตร์จะอยู่ที่เดิมหรือไปที่ใหม่ควรจะปฏิบัติอย่างไรให้อภิปรายกันสุดความสามารถ และให้เสร็จเรื่องกันในวันเดียวกันเพื่อให้ดำเนินการได้โดยไม่ขัดข้องไม่มีความล่าช้า อันนี้ก็เป็นตัวอย่างของการปฏิบัติที่ควรจะทำ มาบัดนี้ วงเล็บที่สองก็ปิด”,อ่านต่อ