พระราโชวาท ของสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ เนื่องในพิธีพระราชทานปริญญาบัตร ของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ พุทธศักราช 2518

"ข้าพเจ้ามีความยินดีที่ได้มาประกอบพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษามหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒและขอแสดงความชื่นชมกับทุกคน ที่ได้รับเกียรติและความสำเร็จ เมื่อครั้งที่แล้วข้าพเจ้าได้พูดถึงความหมายของคำว่าบัณฑิต ว่าคำนี้แท้จริงมีความหมายตรงข้ามกับคำว่าพาลซึ่งแปลว่าคนปัญญาอ่อน ดังนั้นบัณฑิตจึงหมายถึงคนมีปัญญา สามารถนำตนให้รอดพ้นจากความเสื่อมความหายนะได้โดยตลอด เป็นผู้ที่จะมีความสามารถนำชาติให้ก้าวถึงความเจริญ ความสวัสดี นอกจากนี้ยังได้แนะนำว่าผู้ที่จะเป็นบัณฑิตโดยนัยที่แท้ได้จะต้องศึกษาฝึกหัดตนให้มีความฉลาด รอบรู้ โดยไม่สำคัญตนผิดคิดว่ารู้แล้ว ฉลาดเพียงพอแล้ว หากแต่เป็นถ่อมตัว สงบเสงี่ยม ไม่อวดฉลาด หาโอกาสแสวงหาความรอบรู้ให้แก่ตัวให้ได้...มากยิ่งขึ้นอยู่ตลอดเวลา ทุกวันนี้เกือบจะพูดได้ว่าทั่วโลกเกือบจะมีปัญหาซึ่งเถียงโต้แย้งกันเกี่ยวกับคติเก่า คติใหม่ กล่าวโดยย่อคือรุ่นใหม่พากันโทษคนรุ่นเก่าว่ายึดคติ ล้าสมัย ทำตนกีดขวางความรุดหน้าในด้านต่าง ๆ ส่วนคนรุ่นเก่าก็ตำหนิคนรุ่นใหม่ว่ามัวเมาอยู่กับแนวคิดทางใหม่ หันหลังให้กับแนวทางที่เคยยึดถือปฏิบัติมาด้วยดีแล้ว จึงทำให้เกิดปัญหาเดือดร้อนขึ้นทุกหย่อมหญ้า ความจริงท่านทั้งหลายก็คงจะเห็นอยู่แล้วว่าสิ่งใดที่จะเรียกว่าเก่าหรือใหม่แท้ ๆ นั้นหามีไม่ สิ่งที่เรียกว่าใหม่เดี๋ยวนี้ถ้าย้อนกลับไปดูในอดีตก็เห็นว่ามีเป็นอันมากที่คนในสมัยก่อนเก่าเขาเคยนิยมนับถือมาแล้ว เช่นการนิยมในอิสรภาพ ไม่ต้องการอยู่ในกรอบบังคับ เข้าใจว่ามนุษย์ดึกดำบรรพ์ก็เคยได้ยึดถือปฏิบัติกันมา ในทำนองเดียวกันสิ่งที่ไม่เป็นที่พอใจกันในบัดนี้อาจกลับเป็นที่นิยมกันในภายหน้าก็ได้ หมายความว่าสิ่งที่เป็นคตินิยมรากฐานไม่ว่าจะก่อนหรือเดี๋ยวนี้เป็นของเคยมีมาแล้ว เพราะขึ้นชื่อว่าคนย่อมมีลักษณะ มีธรรมชาติ กาย ใจ เป็นแบบเดียวกันมาแต่ไหนแต่ไร คติที่มนุษย์ตั้งขึ้นย่อมมีโครงสร้างอันคล้ายคลึงซ้ำซากกัน จะต่างกันบ้างก็ในส่วนปลีกย่อย การที่เห็นและยึดว่าเป็นเก่าเป็นใหม่นั้น เกิดขึ้นด้วยมานะทิฐิของบุคคลนั้นเอง ผู้เป็นบัณฑิตหาควรเห็นเช่นนั้นไม่ ในการพิจารณาเรื่องใด ๆ ก็ตาม มิใช่ว่าจะมีแนวคิดที่แตกต่างกันเป็นตรงข้ามเท่านั้น ข้าพเจ้าคิดว่าจะต้องมีทางสายกลาง ซึ่งเป็นทางที่ถูกต้อง สำหรับประสานแนวคิดที่ตรงกันข้ามเข้าด้วยกัน เพื่อยุติข้อขัดแย้งต่าง ๆ ให้หมดสิ้นไปได้ เพราะฉะนั้นในการที่มหาวิทยาลัยมีงานสำคัญ ๆ ที่จะวิจัยเพื่อวางแผนงาน เพื่อพัฒนาการสิ่งต่าง ๆ ใคร่ที่จะให้กระทำโดยปราศจากมานะทิฐิ ไม่แบ่งแยกความคิดเป็นเก่าหรือใหม่ แต่ใคร่ที่จะขอให้วิจัยด้วยหลักความรู้ หรือทฤษฎีที่เหมาะสมกับ กาล เวลา สถานการณ์ โดยมุ่งผลที่ถูกต้อง เที่ยงตรง และเป็นประโยชน์ต่อส่วนรวมเป็นจุดหมายสำคัญ ในพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ข้าพเจ้าขออวยพรให้ผู้สำเร็จการศึกษาทุก ๆ คน ประสบความสมประสงค์ในชีวิตและการงาน มีความสุขความเจริญก้าวหน้า สามารถทำตนทำงานให้เป็นประโยชน์แก่ตนและแก่ประเทศชาติได้อย่างเต็มภาคภูมิ"อ่านต่อ