พระราโชวาท ของสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถ เนื่องในพิธีพระราชทานปริญญาบัตร ของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ พุทธศักราช 2518

“ข้าพเจ้ามีความยินดีที่ได้มาประกอบพิธีพระราชทานปริญญาบัตรแก่ผู้สำเร็จการศึกษาของมหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒอีกวาระหนึ่ง ขอแสดงความชื่นชมกับทุก ๆ คนที่ได้รับเกียรติและความสำเร็จ ในคราวก่อนข้าพเจ้าได้กล่าวกับบรรดาบัณฑิตในที่ประชุมแห่งนี้ว่า บัณฑิตมีลักษณะตรงข้ามกับคนพาลหรือคนอ่อนปัญญา บัณฑิตจึงหมายถึงคนที่มีปัญญาที่สามารถนำตัวให้รอดพ้นจากความชั่ว ความหายนะ บรรลุถึงความดีความเจริญได้ดีโดยตลอด ต่อมาได้กล่าวถึงคติหรือแนวคิดเก่าใหม่ว่าความจริงไม่ใช่ใหม่หรือเก่าแท้ ๆ เคยมีใช้กันมาแล้วแต่ในอดีต ดังนั้น ทฤษฎีเก่าหรือไม่จึงไม่ใช่สิ่งสำคัญ สิ่งสำคัญนั้นอยู่ที่ทฤษฎีใดถูกต้อง เหมาะสมกับกาลเวลาและสถานการณ์อันนามาปฏิบัติแล้วได้ผลสมบูรณ์ที่สุด วันนี้ใคร่จะกล่...าวกับท่านทั้งหลายถึงสิทธิกับหน้าที่ ว่าเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งในสังคมมนุษย์ที่เจริญแล้ว ทั้งเป็นสิ่งที่ต้องพูดคู่กันโดยสมบูรณ์กัน สังคมจึงตั้งมั่น มีสันติสุขและความเจริญได้ สังคมใดก็ตามถ้ามีแต่คนที่คำนึงถึงสิทธิของตน ไม่ใส่ใจในหน้าที่ที่จะต้องปฏิบัติ หรือปฏิบัติผิดหน้าที่และเกินสิทธิของตนเพื่อผลประโยชน์ส่วนตัว สังคมนั้นจะดำเนินอยู่ไม่ได้ จะมีแต่ความเดือดร้อนและความมุ่งร้ายเบียดเบียนซึ่งกันและกัน ยิ่งเป็นสังคมใหญ่ เช่นเป็นชาติ เป็นคาบโลก เป็นทวีป ผลร้ายที่อันตรายจะยิ่งใหญ่ขึ้น อาจเป็นอันตรายถึงมนุษยชาติอย่างมากมาย และอาจทำให้สันติภาพที่ร่ำร้องหากันอยู่ทั่วโลกต้องกลายเป็นสิ่งที่เราไม่มีสิทธิแม้แต่จะฝันถึง เพราะฉะนั้นจึงใคร่ขอให้ทุกท่านที่เชื่อว่าจะเป็นผู้มีบทบาทสำคัญต่อไปในสังคมได้พิจารณาให้ควรได้เป็นแจ้งจริงในเรื่องสิทธิ และหน้าที่ตามที่กล่าวนี้ และมีความเข้าใจอันถูกต้อง พร้อมทั้งวิจารณญาณอันละเอียดรอบคอบในการรักษาการใช้สิทธิและหน้าที่ ระมัดระวังใช้สิทธิของตนเองให้อยู่ในขอบเขตไม่ละเมิดสิทธิของผู้อื่น ในประการนี้ขอให้ระลึกไว้เสมอว่าความสุขความสบายเป็นที่ปรารถนาของคนทุกคน และผู้ปรารถนาความสุขจะต้องไม่ประทุษร้ายเบียดเบียนผู้อื่น อีกประการหนึ่งใคร่ขอให้สำรวมรักษาและปฏิบัติหน้าที่ของตนให้ครบถ้วน เพราะแต่ละคนมีหน้าที่อยู่มากมายในฐานะต่าง ๆ เช่น ในฐานะที่เป็นพลเมือง เป็นครู เป็นบิดา มารดา บุตร ธิดา พี่น้อง มิตรสหาย รวมทั้งในฐานะอื่น ๆ เพื่อจะได้ช่วยให้ผู้ที่ร่วมสังคม ร่วมประเทศ ร่วมแดน ร่วมโลก ไม่เดือดร้อนยุ่งยาก สามารถครองสันติสุขอยู่ด้วยกันได้ และในที่สุดข้าพเจ้าขอย้ำกับท่านทั้งหลายว่าสังคมใดคนส่วนมากนึกถึงและกระทำหน้าที่ของตนโดยเคร่งครัด สังคมนั้นจะเป็นสังคมที่ร่มเย็น มีความสุขพอเพียงที่จะเฉลี่ยให้ทั่วถึงกันได้โดยปราศจากความเดือดร้อน ในพระปรมาภิไธยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวข้าพเจ้าขออวยพรให้ผู้สำเร็จการศึกษาทุกคนประสบความสุข ความเจริญ และความสำเร็จในชีวิต มีวิจารณญาณอันถูกต้องเที่ยงตรงในการตัดสินปัญหาทุกอย่าง สามารถดำเนินตนเป็นหน่วยงานให้เกิดประโยชน์แก่ส่วนรวมได้สมบูรณ์ตามที่มุ่งหมายไว้ทุกประการ”อ่านต่อ